Hayvan türlerinin çene ve ağız yapılarına bakılarak beslenme biçimleri tahmin edilebilir; bu yapılar beslenme şekline göre evrilmiştir. Örneğin, gelişmiş öğütücü dişler bir hayvanın otla beslendiğini, güçlü köpek dişleri etle beslendiğini gösterir. Dişleri olmayan kuşların gaga yapıları için de aynı şey geçerlidir. Yırtıcı kuşların gagaları keskin bir bıçağı andırırken; tohumla beslenen kuşların tohumu kırmaya yarayan sağlam gagaları mevcuttur. İspinoz türlerinin gaga boyutları yedikleri tohumun sertliğine göre değişiklik gösterir.
Bu aileden çaprazgagaların gagaları ise daha da özelleşmiştir. Çaprazgagalar isimlerinin belirttiği üzere çapraz bir gaga yapısına sahiptirler; bu özellik başka kuş türlerinin ulaşamayacakları kozalaklı bitkilerin tohumlarına ulaşmak için gelişmiş bir adaptasyondur. Çapraz gaga yapılarına sahip bireyler yiyeceklere daha kolay ulaşmış ve daha yüksek oranda hayatta kalıp genlerini ileriki nesillere aktarmıştır.
Çaprazgagalar gagalarını kozalak pullarının açık kısımlarına yerleştirirler, gagalarını açtıklarında gagaları bir kaldıraç işlevi görerek pulu tamamen açar. Kuş, dilini içeri sokarak tohuma ulaşır ve yer. Bu işlem bir saniye civarında sürer ve bir kuş günde üç bin tohuma kadar yiyebilir.
Kozalaklı bitki tohumlarını yiyen bu türler tahmin edilebileceği üzere açık tohumluların baskın olduğu ormanlarda yaşar. Ülkemizde de ladin, çam ve köknar ormanlarında yayılış göstermektedirler.
Bayağı çaprazgaga (Loxia curvirostra)
Yazan: Batuhan Çağrı Yapan