Bakteri gibi yaşam formlarının bütün uzay boyunca taşındığını ve bir gezegene ulaştığını hayal edin. Hayatta kalmak için uygun şartları bulan bakteriler tekrar çoğalmaya başlayabilir ve Evrenin diğer ucunda yaşamı ateşleyebilir. İşte buna ‘’panspermia’’ denir. Panspermia teorisi, Dünya’daki yaşamın (3.8 milyar yıl önce), evrende halihazırda mevcut olan yaşam tohumlarının uzaydan dünyaya gelmesi ile başladığını öne sürer. Bu teoriye göre hayat meteoroidler veya asteroidlerle bir gezegenden bir diğerine, bir galaksiden diğer galaksiye ve hatta evrenin bir ucundan diğer ucuna taşınabilmektedir.
Dünyadaki yaşamın kökeni, insanoğlunun en büyük gizemidir. Bilim adamlarının konu hakkında tamamen farklı bakış açıları olabilir. Bazıları yaşamın çok nadir olduğunu ve Evren’de yalnızca bir kez gerçekleştiğini düşünürken, diğerleri yaşamın her uygun gezegende olabileceğini düşünüyor. Tokyo Eczacılık ve Yaşam Bilimleri Üniversitesi Profesörü ve Tanpopo uzay görevinin baş araştırmacısı Dr. Akihiko Yamagishi “Panspermia mümkünse, hayat daha önce düşündüğümüzden çok daha sık var olmalıdır” diyor.
Peki nedir bu Tanpopo görevi?
Tanpopo görevi, iki farklı deneyden oluşan bir astrobiyoloji deneyidir. Yakalama ve maruz bırakma olarak ikiye ayrılan deney; düşük Dünya yörüngesindeki mikrop örneklerinin hayatta kalma potansiyelini, organik moleküllerin sentezlenmesini, Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) çevresindeki kozmik tozların aerojel yardımı ile toplanmasını ve karasal objelerin gezegenler arası taşınma olasılığını araştırma amacıyla yapıldı.
Tanpopo deneyi sonucunda, aşırı soğuğa, yoğun radyasyona ve yüklü parçacıklara maruz kalan mikroorganizmaların hayatta kalabilmeleri, gezegenler arası canlı transferinin, panspermia potansiyelinin, olabileceği ihtimalini arttırdı. Ancak bu taşıma uzun yıllar sürebildiği gibi yaşama elverişli bir gezegene varma ve gezegene yüzeyine inebilme ihtimali de oldukça düşük. Yine de araştırılan kozmik toz analizleri ve yaşamaya devam eden mikroorganizmalar hipotezi güçlendiriyor.
Peki Panspermia Teorisini destekeleyen veriler var mı? Tabii ki var.
Arkeler:
Arkeler geniş bir taksonomik alana ait canlılardır. Dünya’daki en sert, en zor koşullara dayanabilmektedirler. Bu zor koşullar arasında, uzay boşluğunda dayanılması gereken mor ötesi radyasyon, proton bombardımanları ve aşırı soğuklar da bulunmaktadır. Ancak uzay boşluğunda sıcaklık, yaklaşık -270 santigrat derece civarındadır. Dünya üzerinde bu kadar soğuğa dayanabilen bir Arke şimdilik bilinmemektedir. Öte yandan Dünyada var olduğu düşünülen on milyonlarca prokaryottan (arke ve bakteriden) sadece birkaç on bin tanesini tanıdığımız düşünülürse, ilerleyen zamanlarda hangi türleri keşfedeceğimiz merak konusudur.
Tardigrada:
Tardigrada(su ayıları), ince segment ve kutikula bulunduran, 4 çift kısa bacağı olan omurgasız hayvanlar şubesindedir. Mikroskobik canlılardır. Tardigradlar bilinen en dayanıklı hayvanlardan biridir. Ekstrem koşullarda hayatta kalabilirler. -272°C ila 150°C arası sıcaklıklara dayanabilirler. 2007’de yapılan bir deneyde FOTON-M3 göreviyle uzaya fırlatılmış ve 10 gün boyunca uzay boşluğunda kaldıktan sonra geri döndürüldüklerinde hiçbir şey olmamış gibi yaşamlarına devam ettirdikleri, hatta yumurtladıkları keşfedilmiştir. 2011’de yapılan bir diğer uzay görevinde deney tekrarlanmış, uzay boşluğunda yaşayan bazı canlıların Dünya üzerinde evrimleşebilecekleri keşfedilmiştir.
Meteoroidlerdeki Buluntular:
Nasa’nın yaptığı ayrıntılı araştırmalarda bazı meteoridlerde:
Aminoasit(sol-el yapısındaki)
Bakteriler
Karbon
Sol el yapısındaki amino asitler:
Çoğu aminoasidin ilginç bir yönü, sol ve sağ el formlarında var olmalarıdır ve buna kiralite denir. Yeryüzündeki yaşam sol elli amino asitlerden oluşur ve bu, bu moleküllerin uzayda nasıl oluştuklarının bir sonucudur.
Sporlar ve Kristal Yapı:
Sporlar, üreyen bakteriler ve virüsler, zor koşullarda kendilerini dondururak uzun süre bekleyebilirler. Bu özellikleri de uzayda kendilerini dondurabildikleri ve bir gezegene inip, uygun koşullar bulduklarında tekrar üremeye devam edebileceklerini aklımıza getirir.
Peki bu Panspermia Teorisi’ne karşı çıkanların dayanakları yok mu? Şimdi onlara bakalım.
Evren’in Düzensizliği:
Yaşam için gerekli olan moleküllerin oluşabilmeleri ve biyokimyasal tepkimelerin yaşanabilmesi için bazı temel kuralların Evren’in ilgilenilen köşesinde bulunması gereklidir. Dünya üzerinde gerçekleşebilen tepkimelerin büyük bir kısmı, Evren için “genel geçer” olarak geçerli değildir. Bu yüzden bilim insanları Panspermik bir yaklaşım yerine, uzayda Dünyadakine benzer koşulları olan alanların tespit edilip, buralardaki Abiyogenetik oluşumların incelenmesi gerektiği savunmaktadırlar.
Çarpmanın Yok Ediciliği:
Gök cisimleri ile taşınan canlıların, meteroidlerin gök cisimlerine çarpmasıyla oluşturdukları ortamda yaşamaları olanaksız görülmektedir. Yaşamaları için özenle ortama bırakılmasıyla mümkün olabileceğini iddia ederler.
Canlılığın Oluşabilmesinin Zorluğu:
Canlılığın oluşabilmesi için gerekli deneme-yanılma ve seçilimlerin miktarı çok fazladır ve uzun bir zaman alır. Evren’in 13.5 milyar yıllık bir geçmişi olsa da, Evren’in birden fazla yerinde yaşamın başlamasını güçleştirir. Bu yüzden yaşamın sayısız gezegende oluşmasına şüpheyle bakılır.
Uzayın Zararı:
Uzay boşluğu çok kaotik (düzensiz) bir ortamdır. Uzayda yaşayan az sayıda canlı bulunmaktadır ve bunların gezegende yaşam başlatmaları düşük bir ihtimaldir.
Panspermia Teoremiyle ilgili destekleyen ve karşı çıkan bulgular mevcut. Bilim insanları da bu bulguları araştırıp değerlendiriyorlar. Bir çoğumuza boş bir çaba olarak gözüken uzayda yaşam arama çabası kısa vadede mümkün gözükmeyebilir fakat arayış sürecinde görülecek gelişmelerin bilim dünyasına ve dolaylı yoldan hayatımıza edeceği etki insanlığın ileriye doğru attığı adımlardan bir tanesi olacakmış gibi gözüküyor.
Yazar: Yiğit Aykut
Editör: Cengizhan Öztürk
Referanslar
Carter, J. (2020, August 26). What is ‘panspermia?’ new evidence for the wild theory that says we could all be space aliens. Retrieved May 05, 2021, from https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2020/08/26/what-is-panspermia-new-evidence-for-the-wild-theory-that-says-we-could-all-be-space-aliens/?sh=4c1a5aad6543
NASA astrobiology. (n.d.). Retrieved May 05, 2021, from https://astrobiology.nasa.gov/news/in-search-of-panspermia/
Published: Tuesday, A. (2008, April 01). What is the theory of panspermia? Retrieved May 05, 2021, from https://astronomy.com/news-observing/ask%20astro/2008/04/what%20is%20the%20theory%20of%20panspermia
Panspermia: Clumps of bacteria could survive travel between Earth and Mars. (2020, August 26). Retrieved May 05, 2021, from https://www.astrobio.net/alien-life/panspermia-clumps-of-bacteria-could-survive-travel-between-earth-and-mars/
Şalk, I. (2021, January 25). Panspermia ve TANPOPO Görevi: YAŞAM gezegenler Arası Taşınabilir mi? Retrieved May 05, 2021, from https://www.matematiksel.org/panspermia-ve-tanpopo-gorevi-yasam-gezegenler-arasi-tasinabilir-mi/
Amino acid structure. (n.d.). Retrieved May 05, 2021, from https://www.vanderbilt.edu/AnS/physics/astrocourses/ast201/aastruct.html#:~:text=Although%20most%20amino%20acids%20can,are%20more%20left%20than%20right.