Polen Tanesi
Günümüzde suçların aydınlatılması için adli bilimlere ihtiyaç duyulmakta ve bu işlem çeşitli tümevarım yöntemleriyle yapılmaktadır. Bu bilimlerin içinde yer alan adli palinoloji; spor ve polenlerin özellikleri kullanılarak olayın failini bulmak, olay yeri ile fail arasındaki bağlantıyı kurmak, güvenlik güçlerinin doğru yönde araştırma yapmasına yardımcı olmak, olayı çözmek için kullanılır.
Adli olaylarda sıkça kullanılan adli palinoloji, adli vakalarda olayların nerede ve ne zaman meydana geldiğini açıklar. Bu incelemeler; duvar, tel örgüler, elbise, kaşık, ayakkabı veya kısacası toprakla temas halinde olan herhangi bir nesne üzerinde yapılmaktadır. Adli olaylarda ilk kez kullanımı 1950’li yıllarda başlamıştır. Suçluların palinolojik delilleri kasıtlı olarak yok edebileceği düşünüldüğü için medyadan uzun süre gizli tutulmuştur. İlerleyen zamanlarda yapılan çalışmalarda, delillerin yüksek sıcaklıklara (+400 °C), en kuvvetli asitlere ve mantar faaliyetlerine karşı dayanıklı olduğu, ayrıca kolaylıkla yok edilemeyeceği tespit edilmiştir. Bu nedenle ilk defa 1959 yılında İsveç ve Avusturya’da görülen iki davada kullanılmış ve kayıtlara geçmiştir.
Polenler, aşağıda belirtilen iki yöntem kullanılarak adli olayların çözümlenmesinde kullanılır.
1.HF ASİT YÖNTEMİ
İncelenecek toprak örneklerinden spor ve polenlerin elde edilmesi için kullanılan bir yöntemdir.
2.WODEHOUSE YÖNTEMİ
Elbise, tekstil, yumuşak mobilyalar, ip, halı, sepet, saman vb. örneklerin analizinde spor ve polen preparatların hazırlanmasında ise bu yöntem uygulanmaktadır.
Bütün bitkilerin polenleri aynı verimlilikle sonuç vermez. Örneğin zoogam bitki polenleri, tozlaşmasını böcek ve çeşitli hayvanlar aracılığı ile yaparlar. Rüzgarla taşınmadıklarından, kendilerini meydana getiren bitkiden fazla uzağa gidemezler, bulundukları yerin özelliğini iyi yansıtırlar ve adli olayların aydınlatılmasında en değerli deliller olarak karşımıza çıkarlar. Rüzgarla (anemogam) tozlaşan bitkiler ise çok sayıda polen üretirler ve bu polenler hem hafif olmaları hem de hava keselerine sahip olmaları nedeniyle kilometrelerce uzağa taşınabilirler. Adli olaylarda önemli olmalarına rağmen zoogam bitki polenleri kadar değerli değildirler.
POLENLERİN KULLANILDIĞI OLAYLARA ÖRNEKLER
Holly Wells ve Jessica Chapman, 4 Ağustos 2002’de evlerini terk ettiler. Bir daha eve dönmediler. Birkaç gün sonra polis yanmış cesetlerini buldu. Ian Huntley, kızları gören son kişiydi ve bu nedenle kilit şüpheli oldu. Polis, yardım için adli botanikçi Patricia Wiltshire’a başvurdu. Cesetleri bir çukurda buldular. Patricia bölgeyi değerlendirdi ve ısırgan otlarının bir bölümünde yeni yan sürgünler gördü. Bu, ısırgan otlarının ayaklar altına alındığı ve şimdi bir iyileşme gösterdiği anlamına geliyor. Cinayetin 13 gün önce gerçekleştiğini anladılar. Daha sonra Ian’ın giysilerinden ve arabasından toplanan polen örneklerini test ettiler. Hendekte bulunan polen türüyle eşleşiyordu. Kanıtların mahkemeye sunulmasının ardından Ian suçunu kabul etti.
Türkiye’de ilk kez 2006 yılında palinolojik veriler kayıtlara geçmiştir. Sakarya’da meydana gelen bir hırsızlık ihbarı ile polis, hırsızın girdiği evdeki kişilerin anlattığına göre bir kişi yakalamış, evdeki çift de o kişiyi görmüştür. Zanlı tutuklanarak mahkemeye sevk edilmiştir. Olay yeri inceleme ekiplerince hırsızın eve girmek için tırmandığı ağaç çevresinden, bahçeden, balkon korkuluklarından ve zanlının kıyafetlerinden örnekler alınmıştır. Amaç, tespit edilecek polen ve sporlar ile zanlının olay mahallinde bulunup bulunmamasıdır. Zanlıdan 4 farklı numune, çevreden 7 farklı numune alınmıştır. Birkaç ortak polen bulunmasına karşın şüpheli şahsın olay yerinde bulunduğunu ispatlar nitelikte olmamıştır. Palinolojik delillerin gösterdiği sonuca göre şahıs için beraat kararı verilmiştir. Bu dava ile ülkemizde ilk defa palinolojik veriler kullanılmış ve kayıtlara geçmiştir.
Polenlerin adli olayların çözümlenmesinde bazen yeterli olduğu bazen de tam olarak çözüme ulaşamadığı bu olaylarda görülmektedir.
Yazar: Büşra Yükyapan
Editör: Ceren Müşerref Şelte
Referanslar
Akyol, E. (n.d.). PALİNOLOJİ NEDİR VE TATBİKATI. Retrieved March 10, 2021, from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/998051
Hüsamoğlu, Y. (2017). HIRSIZLIK OLAYLARINDA ADLİ PALİNOLOJİNİN KULLANIMI VE YARARLARI (Unpublished master’s thesis). Hacettepe Üniversitesi. Retrieved March 10, 2021, from http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/3993/10165068.pdf?sequence=1&isAllowed=y
KARLIOĞLU KILIÇ, N., YILMAZ DAĞDEVİREN, R., CANER, H., & AKKEMİK, Ü. (2020). Türkiye’de Kullanılmakta Olan palinoloji VE Polen TERIMLERI üzerine BIR değerlendirme VE ÖNERILER. AVRASYA TERİM DERGİSİ. doi:10.31451/ejatd.773190
Nur, T. (2021, January 29). GİZLİ TANIKLARIMIZ: Polenler. Retrieved March 19, 2021, from https://www.biomedya.com/gizli-taniklarimiz-polenler#poll_vote
Tanyeri, Ö. (2017). YANGIN OLAYLARINDA BAZI TAKSONLARIN POLEN MORFOLOJİLERİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLERİN SAPTANMASI (Unpublished master’s thesis). Hacettepe Üniversitesi. Retrieved March 10, 2021, from http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/3986/TAM%20%c4%b0MZALI.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Zorlu, E. (2007). GİYSİLER VE AYAKKABILARDAN ELDE EDİLEN POLENLERE GÖRE KİŞİLERİN BELLİ BİR ORTAMDA BULUNUP BULUNMADIKLARININ SAPTANMASI (Unpublished master’s thesis). İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ. Retrieved March 10, 2021, from http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/42672.pdf
Özcan, H. (2006). ANKARA’NIN ABİDİNPAŞA, BİRLİK VE KORU MAHALLELERİNDEKİ ATMOSFERİK POLENLERİN KARŞILAŞTIRILMASI (Unpublished master’s thesis). ANKARA ÜNİVERSİTESİ. Retrieved March 10, 2021, from https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/32079/TEZ.pdf?sequence=1