Yetkililerin hala asıl nedenlerini araştırdığı yangınlarda insan, hayvan, diğer canlı organizmalar hayatlarını kaybederken ormanlarımızı da alevlere kaybediyoruz. Tüm ülke böyle bir doğa felaketi karşısında aile üyelerinin, arkadaşlarının ve çok özel tatil yerlerinin kaybına üzülürken, dünyanın geri kalan kısmı hala bu yangınların kaynağının ne olduğu ve bu olayların ekonomik sonuçları ya da Türkiye ve Dünya ekosistemindeki dengelere nasıl etkide bulunacağı hakkında yeterli bilgiye sahip değil.
T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı bilgilerine göre şimdiye kadar yangınlarda 1000’den fazla çiftlik hayvanı öldü. Bu durumlar yüzlerce çiftçiyi ve ekonomik durumlarını etkilemekle birlikte, ülke stokları ve ekonomik durumu ile birlikte turizmde de oldukça kötü bir etki bırakacak. Bu vahim durum yerel ekonomik düzeni uzun vadede değişebilir.
Yangından en çok etkilenen canlılar bilindiği üzere bitkiler ve bu üzücü durum nedeniyle hali hazırda zaten az olan ormanlarımızı bu tip felaketlere karşı kaybetmeye devam ediyoruz. Dahası Türkiye’nin bitki çeşitliliğinin %30’u endemik olarak sınıflandırılmışken, hala devam etmekte olan yangınlar bu türlerin %10’unu etkilemekte. Bu olay sonucunda hem Türkiye hem de Dünya bu türlerin yok olması tehlikesi altında kalabilir.
Maalesef bu durumdan etkilenen canlılar sadece insanlar ve bitkiler değil. Bu tip koşullar altında ekolojik döngüler içinde hayatta kalmak birçok canlı için oldukça zor.
Dolayısıyla, sadece Türkiye’deki yangınlar karşısında sessiz kalmamalı, yeryüzündeki herhangi bir küresel soykırım karşısında da susmamalıyız. Bu olaylardan sorumlu merciler önceden hazırlıklarını tamamlamış ve bu tip durumlarda aksiyon alabilecek şekilde planlarını yapmış bulunmalıdır.
Son olarak, bu durumda suçlanması gereken sadece yetkililer değiller. Tüm dünya kendi hareketleri karşısında sorumluluk almalı. Dünya daha doğa dostu bir şekilde yaşayarak bu tip orman yangınlarının yıkıcı etkilerini azaltabileceği gibi benzer ateş kaynaklı etmenlerin neden olduğu küresel ısınma ve iklimsel değişiklik etkilerini de azaltabilir.
Doğadaki yangın kaynaklı kayıplarımızı nasıl telafi edebiliriz?
Cevap ağaçlandırma. Duyulduğu kadar kolay bir şekilde, doğal ve iyi kontrol edilmiş bir şekilde halihazırda zarar gören ormanlarımızın bakım çalışmalarına tabi olması orman yangını sonucunda alınabilecek en iyi aksiyon olarak gözüküyor. Ağaçlandırma iki farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Bunlar doğal ve yapay olarak sınıflandırılabilir. Doğal ağaçlandırma doğayı serbest bırakarak kendi kendine tekrar orman oluşumunu sağlamasını bekleyerek olur fakat eğer siz bu döngüyü beklemeyi reddeder ve fidan dikme yolunu seçerseniz bu durum yapay ağaçlandırma olur.
Toplumumuzda yapay ağaçlandırmaya eğilim bitkileri 5 yıl gibi kısa bir sürede tekrar bütün bir orman boyutuna getirebilme nedeninden dolayı oldukça yaygın. Bu durum oldukça türleri yapay olarak seçilime uğratma kabiliyeti açısından bizlere iyi bir planlamada oldukça büyük olanaklar sağlıyor. Bu teknik doğal ağaçlandırma yöntemindeki toprağın altında bulunan aktifleşmeyi bekleyen tohumların büyümesi yönteminin aksine en kısa sürede yetişen türleri bulup ortamda yetiştirmeyi amaçlıyor.
Son olarak, orman yangınlarının eskisi gibi seyrek olmadığı bu zamanlarda birçok poliçe ve ağaçlandırma ekipmanı geliştirildi. Yangın sonrası iğne yapraklı gelişim takibi aleti (the Post-fire Conifer Regeneration Prediction Tool (POSCRPT)) gibi gelişmeler ormancıların yangın sonrası yapay ağaçlandırma yapılması gereken alanların tespitini daha doğru ve yeterli bir şekilde belirlemelerini ve doğru eylemlerde bulunmalarını kolaylaştırıyor.
Yazar: Fatima-Ezzahra Rakkass
Çeviren: Cengizhan Öztürk
Referanslar
Endemic Tree Species of Turkey | Tree Concept in Turkish Culture. (2018). Ntu Blogs. https://blogs.ntu.edu.sg/hp3203-2018-03/endemic-tree-species-of- turkey/#:%7E:text=Climate%2C%20solid%20characteristics%20and%20geog raphical,of%20them%20are%20endemic%20species.
Forest Economics and Policy. (2020). Impact of Wildfires on Local Economies | Disturbance Economics Research | Forest Economics and Policy | SRS. https://www.srs.fs.usda.gov/econ/disturbance/local- impact/#:%7E:text=Catastrophic%20wildfires%20take%20a%20large,structur e%20of%20the%20local%20economy.
Identifying where to reforest after wildfire: A future of fewer Christmas trees and other conifers. (2020). ScienceDaily. https://www.sciencedaily.com/releases/2020/12/201218165101.htm
S. (2019b, August 27). Reforesting Your Forestland after a Wildfire – Surviving Wildfire. Surviving Wildfire Extension. https://surviving- wildfire.extension.org/reforesting-your-forestland-after-a-wildfire/