Ressam: William Curtis
Köpek gülü, it gülü, deli gül…
Çoğumuzun mutfağında çay, marmelat olarak bazılarımızın ise cilt bakımında yağıyla bulunan kuşburnu oldukça popüler bir bitki. Birçok yararını duyduğumuz kuşburnunun ilginç birçok yanı var.
Kuşburnu tarih boyunca yararlarıyla bilinen ve popüler bir bitkiydi. Antik Yunan’da kuşburnu kökünün kuduz köpek ısırığını iyileştirdiği düşünülüyordu. Chilandar Tıp Kodeksi’nde , 12. ve 15. yüzyıllar arasında önemli görülen farmalojik el yazması, en çok adı geçen ikinci bitki kuşburnuydu. Ayrıca mideyi güçlendirdiğine, ishali, öksürüğü ve dizanteriyi hafiflettiğine inanılıyordu. Bazıları menstural kanamayı azalttığını, bazıları ise arttırdığını düşünüyordu.
Kuşburnu, farmalojik popülerliğinin yanı sıra inançların da bir parçası olarak karşımıza çıkıyor. Zerdüştlük dinine göre dokuzuncu yüzyılda listelenmiş bütün bitkilerin ilişkilendirildikleri bir melek vardır. Kuşburnu ise adalet meleği Rashn’a aitti.
Peki, kuşburnu gerçekten nedir? Taksonomide yeri ne? Morfolojisi nasıl? Nerelerde bulunur? Sağlıkta yeri ne?
Roca Canina L. yani kuşburnu gülgiller familyasına ait. Avrupa, Afrika ve Asya kıtalarında bulmak mümkün. Haziran ve temmuz aylarında pembe/beyaz çiçeklerini görebilirsiniz.
Kuşburnu dendiğinde hepimizin aklına kırmızı “meyvesi” geliyor ama sanılanın aksine kuşburnunun etli kırmızı kısmı meyve değil, hypanthium denilen bir kabuk. Kuşburnu meyveleri aken adı verilen, bu kabuğun içindeki her tohumu ayrı ayrı saran zarlar. Bütün bir kuşburnu ise bir yalancı meyve.
Daha önce insanların kuşburnunu bazı hastalıklar için kullandığını söylemiştik. Peki modern tıbbın kuşburnundan beklentisi nedir?
Bazı araştırmalarda kuşburnu tozunun kireçlenmeden kaynaklı ağrı üzerine etkisi test edilmiş. Sonuçlar kuşburnu tozunun gerçekten de ağrıyı azalttığını gösteriyor; fakat etkisi ve güvenliğini test etmek için daha detaylı araştırmaların gerekli olduğu söyleniyor.
Aynı zamanda bazı çalışmalar kuşburnu özünün beyin tümöründe çoğalmayı engellediğini ve kullanılan bazı kemoterapötik ilaçlardan daha etkili olduğunu gösteriyor. Kuşburnu özlerinin anti-kanser etkisi de birçok araştırmada test edilmiş; fakat bu özlerin hangi hücre mekanizmasını etkilediği henüz bilinmiyor. Bu etkinin, özlerin anti-oksidan ve çoğalma engelleyici özelliklerinden dolayı olabileceği ileri sürülüyor.
Yüzyıllardır sağlıkta, gastronomide ve hayatımızın birçok alanında yerini almış olan kuşburnu aynı zamanda ODTÜ florasının da bir parçası. Eğer bir eylül akşamı kampüste bir gezintiye çıkarsanız kıpkırmızı kuşburnunu görebilmek için gözlerinizi açık tutun.
Yazar: Kıvılcım Karkın
Editör: Ceren Müşerref Şelte
REFERANSLAR
Cagle, P., Idassi, O., Carpenter, J., Corn Minor, R. A., Goktepe, I., & Martin, P. M. (2012, October). Effect of Rosehip (Rosa Canina) Extracts on Human Brain Tumor Cell Proliferation and Apoptosis. Retrieved October, 2020, from https://www.researchgate.net/publication/234107341_Effect_of_Rosehip_Rosa_Canina_Extracts_on_Human_Brain_Tumor_Cell_Proliferation_and_Apoptosis
Christensen R;Bartels EM;Altman RD;Astrup A;Bliddal H;. (2008, April 14). Does the hip powder of Rosa canina (rosehip) reduce pain in osteoarthritis patients?–a meta-analysis of randomized controlled trials. Retrieved October 10, 2020, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18407528/
Engels, G., & Brinckmann, J. (2016). Dog Rose Hip Rosa canina Family: Rosaceae. Retrieved October, 2020, from http://cms.herbalgram.org/herbalgram/issue111/hg111-herbpro-rosehip.html?ts=1601472147&signature=46ee33750bfb0de0bb75df666394003b&ts=1601829853&signature=e0f863dd81fb29da61159607d2241864&ts=1601829855&signature=b3f03ecdad3b1e5266a271e32b168c37&ts=1602348660&signature=a2fa2894149d58623ac75f2fc713ddd4&ts=1602348663&signature=0d4b2daae13cb28f77a5fba97ddfd1de
Winther, K., & Campbell-Tofte, J. (2016, February). Bioactive ingredients of rose hips (Rosa canina L) with special reference to antioxidative and anti-inflammatory properties: In vitro studies. Retrieved October, 2020, from https://www.researchgate.net/publication/296472676_
Comments