El Niño’nun okyanusları ısıtmasıyla ilgili rapordan çıkan sonuçlar tüm dünyadaki mercan resiflerinin giderek yayılan “beyaz ölümle” karşı karşıya olduğunu vurguluyor.
Fotoğraf: XL Catlin Seaview Survey
Mercan beyazlamasına ne sebep oluyor?
Denizlerin ısınması! Ve pasifiği etkisine alan, şimdiye kadar olanların en etkilisi olduğu düşünülen El Niño durumu daha da kötüleştiriyor. El Niño kabaca dört yılda yaşanan bir iklim olayı, tropiklerdeki suları ısıtıyor.
Mercanlar bir aydan daha uzun süre yüksek sıcaklığa maruz kalırlarsa, mercanlarla birlikte yaşayan ve onlara besin sağlayan algler dışarı atılıyor. Bu durum da mercanları enerji kaynağı olmayan beyaz hayaletlere dönüştürüyor. Bazı mercanlar bu durumun etkisinden kurtulup yeniden renklerini ve canlılıklarını kazanabilse de önemli bir kısmı toparlanamıyor ve yok oluyor.
Hangi bölgeler halihazırda etkilenmiş durumda?
Mercan beyazlaması şimdiye kadar Güney Pasifik’teki Solomon Adaları’nda, Hawaii Adaları çevresinde ve Hint Okyanusu’nda yer alan Maldivler’de gözlenmiş durumda. Bu dağılım Amerikan Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nin (NOAA) tahminlerini doğruladı; El Niño’nun küresel bir beyazlamaya sebep olacağı tahminini güçlendirdi. Ve NOAA’nin üçüncü küresel mercan beyazlaması olayının duyurusunu yapmasına sebep oldu.
Hangi Resifler Tehdit Altında?
NOAA’nin dört aylık tahminine göre bu beyazlama yıl sonuna kadar Avustralya’daki Büyük Bariyer Resifi’nden Karayipler’deki resiflere dünya üzerindeki mercan kayalıklarının yüzde otuz sekizini etkileyecek.
NOAA bu tahminleri okyanus yüzey sıcaklıklarını uydularla ölçerek, sıcaklığın nasıl değişeceğine dair tahminler yürüterek ve bu verileri kullanarak modeller oluşturarak yapıyor. Ve bunların doğruluğunu test etmek için XL Catlin Deniz İzleme Ekibi gibi grupların raporlarını takip ediyor.
Araştırmacılar özellikle geçtiğimiz yıl da beyazlamanın gerçekleştiği Hawaii için endişeli.
Ne kadar kötü olacak?
Sıcaklık tahminlerine göre tüm mercan resiflerinin yüzde otuz eskizi beyazlamaya maruz kalacak. Normal olarak çoğunun gelecekte toparlanması bekleniyor, fakat on iki bin kilometre kare alan tamamen yok olacak. Bu da tüm resiflerin yüzde beşi demek.
Bu tahminler kesinlikle gerçekleşecek mi?
Hayır. Beyazlaşma kesinlikle olacak, fakat ne kadar olacağı ucu açık bir soru. Eakin New Scientist‘e mercan resiflerinin geçtiğimiz yirmi yılda bir çok kez beyazlamaya maruz kaldığı fakat ilginç bir şekilde daima beklenenden daha iyi şekilde toparlandıklarının gözlendiği açıklamasında bulundu.
Mercan resifleri baskı durumlarına uyum sağlama yetenekleriyle bilim insanlarını şaşırtıyor. Eakin bunun iki şekilde olabileceğini söylüyor. İlk olasılık, hayatta olan türlerin zaman içinde fizyolojik değişikliklerle sıcaklık baskısına uyum sağlayabilir hale gelmesi. Diğer olasılık ise sıcaklığa dayanıklı olmayan mercan türlerinin ortadan kalkarak yerlerini daha dayanıklı türlere bırakması, yani daha az çeşitliliğe sahip daha dayanıklı topluluk oluşturması.
Brisbane Avustralya’da yer alan Queensland Üniversitesi’nden John Pandolfi mercanlarla ilgili modellerin, yıllık bulutlu gün sayısı, sellerle taşınan besin miktarı gibi iyileştirici etkilerin ön görülememesinden dolayı, pek başarılı olamadığını kaydetti.
İklim Değişikliği Suçlanmalı mı?
İlk bakışta El Niño gibi doğal bir fenomenden ötürü beyazlamanın hızlanmasından iklim değişikliğini sorumlu tutmak garip gelebilir, fakat küresel çapta mercan beyazlaması her El Niño’da değil, aşırı etkili olanlarda gerçekleşiyor. Ve büyük çaplı El Niño’lar küresel iklim değişikliğiyle birlikte giderek sıklaşacak. 1870’e kadar olan kayıtlar incelendiğinde En güçlü üç El Niño’nun 1982, 1997 ve bu yıl olmak üzere son otuz üç yılda gerçekleştiği gözlendi.
Bu yıl gerçekleşen beyazlamadan ne öğrenebiliriz?
Eakin, bu yıl gerçekleşecek deniz suyu sıcaklığı artışları ve mercan ölümlerini takip ederek ve en çok etkilenen türleri tespit ederek mercanların sıcaklık değişimine uyum gösterip göstermediğini öğrenebileceklerini belirtiyor.
Çeviren: Batuhan Çağrı YAPAN
Kaynak: NEWSCIENTIST