Ülkemizin başkenti Ankara’ya haritadan baktığınızda hiç kendinizi yormadan yeşil ile renklendirilmiş bölgeye yaklaşarak ODTÜ Ormanını kolayca bulabilirsiniz. Bu yazımızda sizi tamamen insan iş birliğiyle oluşturulan bu ormanın içinde bulunan, kıvrımlı şekli ile anımsadığımız bir göl ile buluşturuyoruz.
Jeolojik Yapısı
Eymir gölü şehir merkezinin 20 km güneyinde, Konya yolu üzerinde, ODTÜ Ormanı arazisinin en sonunda bulunmaktadır. Eymir Gölü ve hemen yanında bulunan Mogan Gölü Miyosen çağında oluşan ve 985 km2 bir alan üzerinde bulunan Gölbaşı Havzası’ndaki bir akarsu ya da sığ bir göl iken Pliyosen sonu, Kuvaterner başı dönemde çeşitli alüviyal hareketler sonucunda bu havzanın ucunun kapanması ile oluşmaya başlamış ve oluşumunu Holosen çağında tamamlamıştır.
Şekil 1 Gölbaşı Havzası
Önceden tek bir göl olan Eymir ve Mogan gölleri arası alüviyal birikimler ile daralmış ve iki farklı gölün oluşumuna neden olmuştur. Jeolojik olarak oluşumunu tamamlayan Eymir gölü bu daralma alanında oluşan sığ bir kanal vasıtası ile birlikte oluştuğu Mogan gölünden beslenmektedir. İki göl arasındaki bu kanalın yapısı nedeni ile Mogan Gölü’ndeki su seviyesi Eymir Gölü’ndekinden 3 metre yüksektir.
Ekolojik Çeşitliliği
Eymir Gölü sadece taş ve sudan değil çevresinde bulunan orman ile başta sakarmeke ve yeşilbaş ördek gibi kuş türlerine ev sahipliği yapıyor. Gölde ise sazan ve kadife balığı çoğunlukta olmak üzere birçok balık türü bulunmakta.
Şekil 2 Sakarmeke
Bazı söylentilere göre gölde bir zamanlar bir metre boya ulaşan sazan balıkları bulunuyormuş fakat geçmiş yıllarda yapılan yanlış uygulamalar ve günümüz ekolojik krizinden ötürü göldeki çeşitlilik geçmişe göre maalesef oldukça düşmüş durumda. 70’li yıllarda başlanarak uygulanan kanalizasyon atıklarının göle akıtılması başta olmak üzere bölgenin aktif olarak ziyaretçi kabul ediyor olması göldeki türlerin zamanla azalmasına neden olan faktörlerden.
Eymir Gölü Efsanesi
En yaygın olarak bilinen efsaneye göre bir zamanlar Eymir Gölü’nün bulunduğu yerde bir köy varmış. Hızır (A.s)’ın yolu bu köye düşmüş ve köydeki bütün evlerin kapısını çalarak ev sahiplerine yiyecekleri var mıdır diye soruyormuş fakat kimse Hızır (A.s) ile yiyeceğini paylaşmamış.
En son girdiği evde bir kadın bebeği ile kapıyı açmış ve bir ekmeğim var onu paylaşabiliriz demiş. Buna karşın Hızır (A.s) kadına benimle gel dağlara çıkalım demiş, kadın da bebeğini alıp onunla birlikte dağlara doğru yola koyulmuş. Yolda epey ilerledikten sonra Hızır (A.s) kadına sakın arkana bakma taş olursun diye kadını uyarmış fakat merakına yenik düşen kadın arkasına bakmış ve görmüş ki bütün köy sular altında kalmış, kadın da bebeği ile o tepede taşa dönmüş.
Tabi ki bu işin efsanesi. Her şeyin bilimsel ve mantıksal bir dayanağı olduğunu bildiğimiz bu dünyada bu tip hikayeler evrimimizin bir parçası olan duygusal varlığımızdaki eksikliğimizi kapatma ve gördüğümüz her şeyi edebileştirme, çabamızın bir sonucu.
Eymir Gölü’ndeki Aktiviteler
Günümüzde Eymir Gölü birçok aktivite için kullanılmakta. Öncelikli olarak Eymir Gölü çevresindeki tesisler ile hafta sonu gezilerine konum oluşturulabilecek alanlardan. Bunun dışında Eymir Gölü koşu ve bisiklet sporları ile ilgilenen insanlar için göl çevresi boyunca uzanan 9 km’lik uygun bir parkur oluşturmakta. Bireysel aktiviteler dışında da her yıl Eymir Gölü’nde düzenlenen etkinlikler ve festivaller bölgenin canlılığını korumasında da önemli bir role sahip.
Şekil 3 Panoramik Eymir Gölü
Eymir gölü gezilip görülmesi dışında, ODTÜ Kürek Takımı’na da ev sahipliği yapıyor ve göl kenarında da kendi kulüpleri bulunmakta.
Şekil 4 ODTÜ Kürek Takımı
Bunlarla birlikte Eymir Gölü bazı akademisyenler tarafından çeşitli simülasyon ve deneyler için model bir göl olarak kullanılmakta ve çeşitli iklimsel, jeolojik ve ekolojik araştırmalar yapılmaktadır.
Eymir ve ODTÜ
ODTÜ Ormanı bölgesi ağaçlandırma çalışmalarının başlaması ile okula tahsis edilen orman ve dolayısıyla da Eymir Gölü ile başlayan ODTÜ ve Eymir hikayesi hala devam ediyor. Önceleri çorak bir arazinin ortasındaki bir su birikintisi statüsündeyken, ODTÜ öğrencileri iş birliği ile yeşertilen bir bozkırın parçası olan Eymir Gölü her ODTÜ’lü için önemli bir değer ancak asıl önemli olan bizim için bu kadar değerli olan doğamızı önceki nesillerden aldığımız gibi ve onların da yaptığı gibi daha da güzelleştirerek geleceğin ODTÜ’lülerine emanet edebilmek.
Yazar: Cengizhan Öztürk
Referanslar
Küçükuysal, C. (2016). Late Pleistocene calcretes from Central anatolia (Lakes Eymir AND Mogan, gölbaşı basin): Comparison TO QUATERNARY calcretes from Turkey. Journal of Earth Science, 27(5), 874-882. doi:10.1007/s12583-016-0900-4
TV 360 (Producer). (2016, August 26). Eymir Gölü’nün hikayesi [Video file]. Retrieved April 07, 2021, from https://www.facebook.com/watch/?v=1137768992938880
Yağbasan, Ö, & Yazıcıgil, H. (n.d.). Modelling of Groundwater Flow in Mogan and Eymir Lakes Watershed in Central Turkey. Retrieved April 6, 2021, from https://www.researchgate.net/profile/Ozlem-Yagbasan/publication/264547969_Modelling_of_groundwater_flow_in_Mogan_and_Eymir_Lakes_watershed_in_Central_Turkey/links/53e4a24a0cf21cc29fc91622/Modelling-of-groundwater-flow-in-Mogan-and-Eymir-Lakes-watershed-in-Central-Turkey.pdf
Yedek, Ö. (2019). MOGAN GÖLÜ (ANKARA) GÜNEYİNDE BİRİKEN GÖLSEL TORTULLARIN İNCELENMESİ (Unpublished master’s thesis). ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ. Retrieved April 6, 2021, from https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/71505/605116%281%29.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Özcan, M. A. (2018, November 30). [ODTÜ Kürek Takımı]. Retrieved April 07, 2021, from https://interaktif.trthaber.com/fotofokus/detay-aci-ile-mutluluk-arasi-10-saniye-112.html