C. Cameron Patterson 2 Haziran 1922 tarihinde dünyaya geldi. Bu yazımı onun anısını yaşatmak, doğduğu günü kutlamak ve siz okuyucularımıza gerçek bir bilim insanı örneği göstermek için yazıyorum.
Chicago Üniversitesi’nde tez çalışmalarını yaparken, tez hocası Harrison Brown Dünya’ya çarpmış olan meteor örneklerinden Dünya’nın yaşının hesaplanabileceğini düşündü ve bu amaç için C. Patterson meteorlardaki kurşun miktarını, çalışma arkadaşı olan George Tilton is uranyum miktarını ölçecekti. G. Tilton rahatça ölçüm yaparken Patterson’ın ölçümleri sürekli yanlış çıkıyordu. Bunun nedeninin dış etmenler olabileceğini düşündü ve dünyanın ilk steril odasını yaptı. Günümüzde bu steril (temiz) odalar nanoteknoloji ve mikrobiyoloji gibi alanlarda sıkça kullanılmaktadır. Oluşturduğu standart koşullar ile meteorlardaki kurşun miktarını hesaplayabildi. Böylece Dünya’nın gerçek yaşı olan 4.55 milyar yılı hesaplayabildi.
Patterson kurşun ölçümlerine yıllarını verdikten sonra yerkürenin kimyasal evreni üzerine çalışmalar yapmaya karar verdi. Amerikan Petrol Enstitüsü’nün sağladığı fon ile okyanuslardan kutuplara Dünya’nın çeşitli yerlerinde kurşun ölçümleri yaptı. Bu araştırmalar sonucu korkunç bir gerçek ile karşılaştı. Normal koşullarda Dünya’da birikmesi gereken yıllık kurşun miktarı 80 katına çıkmıştı. Peki bunun neresi zararlıydı? Kurşun dediğimiz element başta beyin olmak üzere çoğu organa zarar vermektedir. Öğrenme güçlükleri, davranış bozuklukları, beyin ödemi, bilinç kaybı, sindirim sistemi bozuklukları, kısırlık, kalp ritmi bozukluklar bunların sadece bazıları. Patterson’ın bu raporu 1963 yılında yayımlanmış idi. O dönemlerde ne değişmişti peki? Değişen şuydu ki kurşun hayatımıza hiç olmadığı kadar girmişti. Evlerimizin boyası, su boruların, kablo izolasyonları ve benzin katkısı gibi birçok alanda kullanılmaktaydı. Bu araştırmada geçen benzin katkısı kelimesi Amerikan Petrol Enstitüsünü çok rahatsız etti ve araştırma fonunu kesti. Nedeni ise gayet açık dönemin en çok para kazandıran ürünü olan kurşunlu benzin ticaretinin başında olmaları. Bu da yetmedi halkı kurşun kullanımına teşvik eden, zararsız olduğuna inandırmaya çalışan reklamlar yaptılar, para karşılığında mahkemelerde yalan bilgiler söyleyen sahtekar bilim insanları demek istemeyeceğim kişiler medyaya sunuldu. Patterson durumun düzeltilmesi için yasal yollara başvurdu. Karşısına tanık olarak sahtekar ve kiralanmış ”bilim insanları” çıkarıldı. 20 yıl süren mücadelesini kamudan da aldığı destek ile başarı ile sonuçlandırdı. Günümüzde onun sayesinde, Dünya Sağlık Örgütü’nün toplum sağlığına zarar veren ilk 10 elementten biri olarak kabul ettiği kurşuna bu kadar az maruz kalıyoruz. Sermayenin karşısında dimdik durmuş yıllarını pes etmeden bu mücadeleye adamış herkese örnek olması gereken gerçek bilim insanı Cameron Patterson’a biz ve gelecek nesiller hayatlarını borçludur.
Yazan: Ecem Kuşcuoğlu
Kaynak: World Health Organisation WHO
Görsel Kaynak: ORAL HISTORIES