Yeni bir hipotez büyük yok oluşların sebebinin nadir minerallerin eksikliği olabileceğini öne sürüyor.
Fotoğraf: Sheila Terry/SPL
Dünya bugüne kadar beş büyük yok oluş olayına sahne oldu. Dinozorların da ortadan kaybolduğu 66 milyon yıl önceki yok oluşun sebebi bir göktaşıyken; 252 milyon yıl önce canlı türlerinin yüzde doksanının ortadan kalkmasına sebep olan Permiyen Yok Oluşu’nun sebebi çok yüksek ihtimalle Sibirya’daki yüksek volkan aktivitesi. Bu çok dramatik iki yok oluşun sebebi hakkındaki tahminler kabul görmekteyken geriye kalan üç yok oluş konusunda henüz bir fikir birliği yok.
“Bu oldukça karışık bir durum” diye belirtiyor Avustralya’daki Flinders Üniversitesi’nden John Long. Bu büyük yok oluşlara sebep olmuş olabilecek bir çok etkenin bulunduğunu söylüyor. Kendisinin son çalışması da sebebin okyanustaki bazı önemli minerallerin yoğunluğundaki değişimler olabileceği sonucunu veriyor.
Hayati Selenyum
Araştırmacılar bu yılın başlarında okyanuslarda çinko, bakır, mangan, selenyum gibi eser miktarda bulunan elementleri yüksek düzeylerde olduğu dönemlerle yüksek miktarda üretimin olduğunu Kambriyen Patlaması gibi dönemlerin çakışmakta olduğunu keşfetti.
Yeni bir çalışma da bu elementlerin yoğunluğunda azalma olan dönemlerle büyük yok oluşların bağlantılı olabileceğini ortaya koydu. Long ve çalışma arkadaşları bu durumu geçmişi en iyi takip edilebilen nadir elementlerden biri olan selenyuma odaklandıkları çalışmayla ortaya çıkardılar. Ekip Ordovisiyen, Devoniyen ve Triyas Dönemlerinin sonlarında selenyum seviyelerinin “aniden” önemli ölçüde(özel bir ölçekte iki puan) azaldığını belirlediler. Bu azalma, selenyum miktarının hayvanların yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan miktarın altına düşmesi anlamına geliyor.
Altıncı Büyük Yok Oluş
Long, vardıkları sonucun yok oluşlara dair kesin cevap olmadığını vurguluyor. Hipotezlerinin sadece büyük yok oluşlarla örtüşen bir başka faktör bulunduğunu öne sürdüğünü belirtiyor.
Eser miktardaki elementlerdeki dalgalanmaların birden fazla nedeni olabilir. Bir varsayım atmosferdeki oksijen miktarının yükselmesiyle daha çok mineralin oksitlendiği ve nehirler yoluyla okyanuslara ve en sonunda canlılara ulaştığını; oksijendeki dönemsel azalmaların canlılarda mineral eksikliğine sebep olabileceğini söylüyor.
Minerallerin azalmasına sebep olabilecek bir diğer durum ise tektonik aktivitenin azalması. Tektonik plakalar yer değiştirirken okyanuslarda minerallerin çözünmesi hızlanıyor olabilir.
Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden Andrew Glikson gerçeğe daha da yakınlaşabilmek ve olasılık sayısını azaltabilmek için yok oluşların ve diğer olayların tarihlerinin daha dar zaman aralıklarında hata paylarıyla belirlenmesi gerektiğini belirtiyor.
Long, selenyumdaki azalmanın yok oluşlardan milyonlarca yıl önce başladığını ve bugün yüksek selenyum seviyesine sahip bir çağda yaşadığımızı; fakat, hızla gelen altıncı büyük yok oluşun sebebinin selenyum eksikliği değil insanların aptalca davranış ve alışkanlıkları olacağını söylüyor.
Çeviren: Batuhan Çağrı YAPAN
Kaynak: NEWSCIENTIST
Commenti