Katil balinalar, insanlar ve kutup ayılarının ortak özelliği nedir? Onlar, “en sevdikleri” yiyecek azaldıklarında avlarını değiştirebilen avcılardır. Fakat bu değişiklik tüm ekosisteme zarar verebilir.
fotoğraf: neirfy / Fotolia
Profesör Bo Ebenman ve Doktor Alva Curtsdotter ile birlikte yaptıkları modele dayalı çalışma Nature Communications Dergisi’nde yayınlanan doktora öğrencisi David Gilljam, eğer avcı olan türün av yakalama oranı yüksekse av değişikliğinin kısa dönemde avcının hayatta kalmasına olumlu etkisi olmasına rağmen uzun vadede tüm besin ağına olumsuz etkileri olabileceğini söyledi.
Araştırmacılar hem gerçek örnekleri hem de bilgisayarda modellenmiş besin ağlarını inceleyerek av değiştirme ve yeni avın aşırı tüketilmesinin en kötü senaryoda domino etkisi ile bir yok oluş dizisine yol açarak türleri birer birer yok edebileceği sonucuna ulaştı.
Bu durumun çarpıcı bir örneği katil balinalar. Katil balinaların temel besini olan balina yavruları aşırı avlanmadan dolayı azalmaya başladığında katil balinalar fokları avlamaya başlar. Bu değişiklik fokların aşırı derecede azalmasına sebep olur; bu durumda da su samuru avı başlar. Su samurlarının azalması su samurlarının temel besini olan deniz kestaneleri üzerindeki baskıyı azaltır. Sayıları artan deniz kestaneleri küçük deniz hayvanları ve balıkların üreme ve yumurtlama yeri olan deniz yatağında aşırı miktarda beslenmeye ve oraları “temizlemeye” başlar. Profesör Ebenman ekosistemi bükülmüş iplerden oluşan bir halat gibi düşünmemizi istiyor. Halata güç uygulandığında bu güç tüm iplere dağılır, eğer bir ip koparsa kalan ipler arasında paylaşılan güç artar, eğer bir kaç tanesi daha bu artan baskı yüzünden koparsa halat kopar diyor.
Konuyla ilgili bir kaç örnek daha aşağıda:
-Kuzey Kutbu’ndaki buzların erimesiyle kutup ayıları için fok avlamak daha da zor hale gelir. Bunun yerine karaya çıkıp deniz kuşlarının yumurta ve yavrularıyla beslenmeye başlarlar. Zaten kutup tilkilerinin besini olan bu kuşlar üzerindeki avcı baskısı iyice artmış olur.
-Batı Afrikalı balıkçılar aşırı avcılık yüzünden balık kaynakları azladığında balık avlamayı bırakıp kara hayvanlarını avlamaya başlarlar. Bu durum av hayvanı popülasyonlarında önemli düşüşlere sebep olur. İnsanlar aşırı derecede esnek ve etkili avcılar olduklarından ekosistemler üzerindeki etkileri çok büyüktür.
Linköping Üniversitesi biyologlarının yaptığı modellerin sonuçları avcıların favori yiyeceklerini değiştirdiğinde ne olacağına ilişkin daha önceki görüşlerle tamamen ters. Profesör Ebenman eski inanışın avcının avını değiştirmesi durumunda ekosistemin yok oluş dizisinden kaçınabileceği yönünde olduğunu, fakat bu araştırmadan çıkan yeni sonuçların bu durumun tam tersini gösterdiğini söylüyor. Ve ekliyor: “Av değiştirmek iki ucu keskin bir bıçak, kısa vadede esnek bir avcı türün hayatta kalmasını sağlayabilir ancak uzun vadede tüm besin ağının varlığını olumsuz etkileyebilir.”
Çeviren: Batuhan Çağrı YAPAN
Kaynak: SCIENCEDAILY