Walt Whitman’ın “Out of the Cradle Endlessly Rocking” şiirinde müziğiyle anılan, taklit ettiği kuş türleri ornitoloji tarafından incelenen, Darwin’e evrim kuramını oluştururken ilham veren, müziğinin yapısı hakkında sinir bilimin araştırma konusu olan Alaycı Kuşların göze çarpan çeşitliliklerle oluşturdukları müziği dinleyelim uzaklardan. Ötüşündeki güzel tınılar kulağımıza ağır ağır dolarken, her kısa melodisinin ardından nasıl bir ötüşün geleceğinin belirsizliği ve merakı içinde bekleyelim getireceklerini.
Alaycı Kuş
Alaycı kuşlar; diğer kuş türlerinin seslerini taklit edip bunu defalarca kez tekrarlamasıyla ve onları alışılmadık biçimlerde yeniden oluşturmasıyla bilinir. Bunu yaparken seslerin perdelerini değiştirir, üzerinde ince değişiklikler ortaya koyar ve onları birleştirerek tasarladığı özgün biçimine getirir. Ancak alaycı kuşlar; diğer kuş türlerinin ve bulundukları ortamın seslerini ancak akustik olarak alaycı kuşların karakteristik akustik aralığına benzediği sürece taklit edebilirler. Örneğin mavi alakarga seslerini taklit ederken kuzgun seslerini taklit edemezler.
Farklı alanlarda uzmanlaşmış insanların tek bir konu üzerine yoğunlaşarak çeşitli bilgilerini ve düşüncelerini birleştirdikleri yeni bir çalışma alaycı kuşların bu karmaşık şarkılarını oluştururken bestekârların tanıdık olduğu bazı müzik tekniklerini kullandıklarını gösterdi. Taklit edilen melodilerin alaycı kuş tarafından rastgele bir araya gelmediği, birbirine benzer kısa melodilerin bazı kurallara göre sıralandığı düşünülen araştırmadaki görüşler alaycı kuşların bu melodileri yaratmak için dört yöntem kullanması üzerineydi: Tını değişimi, perde değişimi, esnetme (geçişleri uzatarak parçanın söylendiği süreyi uzatmak), sıkıştırma (parçanın söylendiği süreyi kısaltmak). Bu yöntemlerin hem ötücü kuşların hem de insanların kulağına hoşnutluk verecek veya ilgisini çekecek şekilde sesler arasında değişim yapmalarını sağladığı düşünüldü. Çalışmayı yürüten ekip bu sürece “kesintisiz dönüşüm” ismini verdi.
Kuş sesleri konusunda uzman olan Profesör Dave Gammon’ın yardımıyla alaycı kuşların şarkılarını nasıl biçimlendirdiği incelendi. Profesöre göre alaycı kuşlar kısa bir parçayı 3-4 kez tekrar eder, sonrasında yeni parçalar söylemeye başlar. Onları sadece bir dakika dinledikten sonra bile 20 ila 25 farklı parça seslendirdiklerinden, giderek yenilerini oluşturmaya devam ettiklerinden ve tekrarlanan parçalar bulmakta zorlanılabileceğinden bahsetti.
Bu hipotezi test etmek için bazı algoritmalar tasarlandı ve elde edilen istatistikler araştırmacıların düşüncesini doğrular nitelikteydi.
Öncelikle alaycı kuşların sesleri insan yapımı müziklerle karşılaştırıldı. Etnik müzikler üzerine araştırmalar yapan araştırmacı David Rothenberg; alaycı kuşların yaptığı perde değişikliklerini Beethoven’ın 5. Senfonisine, tını değişikliklerini gırtlak müziği yapan Tuvalı grup Huun-Huur-Tu’nun müziklerine, esnetme yöntemlerini Frozen II filminden Idina Manzel’in seslendirdiği Show Yourself şarkısına, sıkıştırma yöntemlerini ise Kendrick Lamar’ın Duckworth şarkısına benzetti. Mockingbird Song Decoded videosunda bu karşılaştırmaları dinleyebilirsiniz. Araştırmacılara göre alaycı kuşlar da insanların yaptığına benzer olarak seslerle oynar ve bir çeşit müzik yapar.
Alaycı Kuş
Araştırmaya başka bir yönden bakarsak çalışmada antropomorfizm (insani niteliklerin başka bir varlığa yöneltilmesi) riskinin varlığını görürüz. Kendimizi diğer türlerle ve doğayla benzetmek için bir eğilimimiz var. Bu nedenle araştırmacılar, ek analizler yaparak genellikle alaycı kuşların beklenenden daha sık ortaya koydukları akustik özelliklere sahip melodileri dikkate aldı. Böylece oluşması mümkün olabilecek ön yargıları kontrol etmeye çalıştılar.
Bu çalışma alaycı kuşların yaşadıkları bölgedeki kuşların ötüşlerinden nasıl özel melodiler oluşturduklarını gösteriyor. Yarattıkları ötüşleri bir müzik olarak görmeye başlarsak sahip olduğumuz müzik anlayışını doğayı daha fazla önemseyecek ve ona daha farklı bakacak biçimde genişletebiliriz.
Yazar: Semanur Yalçın
Editör: Cengizhan Öztürk
Referanslar
Ouellette, J. (2021, July 23). How mockingbirds compose songs just like Beethoven. Wired. Retrieved November 13, 2021, from https://www.wired.com/story/how-mockingbirds-compose-songs-like-beethoven/.
Rothenberg, D. (2021, June 18). Mockingbirds are better musicians than we thought. Scientific American. Retrieved November 13, 2021, from https://www.scientificamerican.com/article/mockingbirds-are-better-musicians-than-we-thought/.